Pređi na sadržaj

Armija

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Korpus Azerbejdžanske vojske na paradi pobede, 2020.
Gorka puk marširajući kontingent Indijske vojske na paradi
Standardni NATO simbol za armiju

Armija (potiče od latinskog armata, što u prevodu znači „čin naoružavanja“) predstavlja strategijsko-operativnu grupaciju kopnene vojske (ili ratnog vazduhoplovstva) promenljivog sastava. Najčešće se sastoji od nekoliko korpusa, divizija, samostalnih brigada, pukova, bataljona (diviziona) i drugih jedinica, a može imati i združene operativno-taktičke sastave.

Uvođenje raketno-nuklearnog oružja, a posebno masovno uvođenje motornih vozila (prvenstveno guseničara) povećali su udarnu moć i pokretljivost savremenih armija. Armije većine razvijenih zemalja su veoma snažne združene formacije, opremljene različitim vrstama raketa operativno-taktičke namene, velikim brojem oklopnih, artiljerijskih i artiljerijsko-raketnih jedinica protivvazdušne odbrane i drugih jedinica rodova i službi. Savremene armije sastoje se od korpusa, samostalnih divizija i drugih jedinica ili samo od divizija, brigada i drugih jedinica. Potpuno su motorizovane i osposobljene za dejstva u uslovima savremenog ratovanja.

Kao najviša operativna jedinica kopnene vojske armija se prvi put pominje u francuskim revolucionarnim ratovima krajem XVIII veka. U Prvom svetskom ratu armije su u gotovo svim zemljama zadržane kao najviše operativno-strategijske formacije. U građanskom ratu u Rusiji stvorene su prve konjičke armije. Tokom Drugog svetskog rata armije su zadržale obeležja osnovnih operativnih jedinica, koje su dejstvovale u okviru grupe armija, fronta ili samostalno. Tada se prvi put pojavljuju i tenkovske, oklopne, mehanizovane, vazduhoplovne, vazdušno-desantne, pomorsko-desantne i armije protivvazdušne odbrane.

Na prostorima bivše Jugoslavije, tokom balkanskih ratova 1912-13. i u Prvom svetskom ratu 1914-18. godine Kraljevina Srbija imala je tri armije. Godine 1919. vojska Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Kraljevine Jugoslavije podeljena je u četiri armijske i 16 divizijskih oblasti. Pred početak Aprilskog rata 1941. godine kraljevska vojska bila je podeljena u šest armijskih oblasti. U Narodnooslobodilačkom ratu početkom 1945. godine stvorene su četiri armije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ). Od kraja 1947. godine, rasformiravanjem armija, Jugoslovenska armija, a od 1951. godine Jugoslovenska narodna armija bila je podeljena u pet vojnih oblasti. Posle 1992. godine, državna teritorija je bila podeljena u 3 armijske oblasti koje su ostale i za vreme Srbije i Crne Gore. Armijske oblasti su ukinute 2006. godine nakon ocepljena Crne Gore.

Armijom se nazivaju i oružane snage u celini ili kopnena vojska neke zemlje.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Indija[uredi | uredi izvor]

Indijske vojske bile su među prvima u svetu. U prvoj zabeleženoj bici, Bici deset kraljeva, hinduistički arijevski kralj po imenu Sudas pobedio je savez od deset kraljeva i poglavica koje su ih podržavali. Tokom gvozdenog doba, carstva Maurija i Nanda su imala najveće armije na svetu, a vrhunac je bio oko 600.000 pešaka, 30.000 konjanika, 8.000 ratnih kočija i 9.000 ratnih slonova, ne uključujući saveznike vazalne države.[1][2][3][4] U doba Gupte, velike armije dugih strelaca su regrutovane da se bore protiv napadačkih armija konjičkih strelaca. Slonovi, kopljanici i konjica bili su druge upotrebljavane trupe.

Kina[uredi | uredi izvor]

Bronzani mehanizam za okidanje samostrela i kundak koji su se masovno proizvodili u periodu zaraćenih država (475-221. p. n. e.)

Umetnost ratovanja Sun Cua ostaje jedan od sedam kineskih vojnih klasika,[5][6][7] iako je star dve hiljade godina.[8] Pošto nijedna politička figura nije mogla da postoji bez vojske, preduzete su mere kako bi se obezbedilo da samo najsposobnije vođe mogu da kontrolišu vojsku.[9] Civilna birokratija (士大夫) je nastala da kontroliše proizvodnu moć država i njihovu vojnu moć.[10]

Drevni Rim[uredi | uredi izvor]

Prikaz rimskih vojnika iz 2. veka na Trajanovom stubu

Rimska vojska je imala svoje poreklo u građanskoj vojsci Republike, u kojoj su bili građani koji su služili obaveznu dužnost za Rim. Reforme su vojsku pretvorile u profesionalnu organizaciju koju su još uvek uglavnom popunjavali građani, ali su ovi građani služili neprekidno 25 godina pre nego što su otpušteni.[11]

Srednjovekovna Evropa[uredi | uredi izvor]

Vojske srednjeg veka sastojale su se od plemićkih vitezova, koji su služili svom suverenu, i unajmljene pešadije.

U najranijem srednjem veku bila je obaveza svakog aristokrate da se odazove pozivu u bitku svojom opremom, strelcima i pešadijom. Ovaj decentralizovani sistem je bio neophodan zbog društvenog poretka tog vremena, ali je mogao dovesti do šarolikih snaga sa promenljivom obukom, opremom i sposobnostima. Što je plemić imao više resursa na raspolaganju, njegove trupe bi bile bolje.

U početku su se reči „vitez“ i „plemeniti“ koristile naizmenično, jer nije bilo razlike između njih. Dok se plemstvo borilo na konjima, podržavali su ga građani niže klase, plaćenici i kriminalci, čija je jedina svrha bila učešće u ratovanju jer su, najčešće, imali kraće zaposlenje tokom angažmana svog gospodara.[12] Kako je srednji vek napredovao i feudalizam se razvijao u legitimnom društvenom i ekonomskom sistemu, vitezovi su počeli da se razvijaju u sopstvenu klasu sa manjim ograničenjem: i dalje su bili u obavezi prema svom gospodaru. Kako više nije bila prvenstveno vođena ekonomskim potrebama, novoosnovana vazalna klasa je, umesto toga, bila vođena odanošću i viteštvom.

U teoriji, svaki Englez je imao obavezu da služi četrdeset dana. Četrdeset dana nije bilo dovoljno za pohod, posebno one na kontinent.[13]

Godine 1439, francusko zakonodavstvo, poznato kao Generalni staleži (francuski: états généraux), donelo je zakone koji su ograničavali regrutovanje i obuku vojske samo na kralja. Trebalo je podići novi porez poznat kao taille koji je trebalo da obezbedi finansiranje nove kraljevske vojske. Najamničke čete su dobile izbor ili da se pridruže Kraljevskoj vojsci kao kompanije po zahtevu na trajnoj osnovi, ili da budu progonjene i uništene ako odbiju. Francuska je dobila ukupnu stalnu vojsku od oko 6.000 ljudi, koja je poslata da postepeno eliminiše preostale plaćenike koji su insistirali da deluju sami. Nova stajaća vojska imala je disciplinovaniji i profesionalniji pristup ratovanju od svojih prethodnika. Reforme iz 1440-ih su na kraju dovele do pobede Francuske kod Kastijona 1453. i završetka Stogodišnjeg rata. Do 1450. godine jedinice su podeljene na terensku vojsku, poznatu kao grande ordonnance i garnizonske snage poznate kao petite ordonnance.[14]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Majumdar, Ramesh Chandra (2003) [1952], Ancient India, Motilal Banarsidass, str. 107, ISBN 81-208-0436-8 
  2. ^ History of India by Dr Malti Malik, pp. 84
  3. ^ The Great Armies of Antiquity by Richard A. Gabriel pp. 218
  4. ^ Roy 2004, str. 28–31
  5. ^ Cheng, Anne (1993). „Ch'un ch'iu 春秋, Kung yang 公羊, Ku liang 榖梁 and Tso chuan 左傳”. Ur.: Loewe, Michael. Early Chinese Texts: A Bibliographical Guide. Early China Special Monograph Series. 2. Berkeley: Society for the Study of Early China; Institute of East Asian Studies, University of California, Berkeley. str. 67—76. ISBN 1-55729-043-1. 
  6. ^ Kern, Martin (2010). „Early Chinese literature, Beginnings through Western Han”. Ur.: Owen, Stephen. The Cambridge History of Chinese Literature, Volume 1: To 1375. Cambridge: Cambridge University Press. str. 1—115. ISBN 978-0-521-11677-0. 
  7. ^ Wilkinson, Endymion (2012). Chinese History: A New Manual. Harvard-Yenching Institute Monograph Series 84. Cambridge, MA: Harvard-Yenching Institute; Harvard University Asia Center. ISBN 978-0-674-06715-8. 
  8. ^ In the twentieth c., Mao Zedong (People's Republic of China), General Võ Nguyên Giáp (Viet Nam), General Douglas MacArthur (United States), and in medieval Japan, Takeda Shingen (1521–1573) have drawn inspiration from the work
  9. ^ "who wishes to fight must first count the cost" —Sun Tzu, The Art of War
  10. ^ "You conquered the empire on horseback, but from horseback, you will never succeed in ruling it." —Lu Chia, as quoted by Joseph Needham, Science and Civilisation in China. vol 7, part II.
  11. ^ Knighton, Andrew (7. 5. 2018). „The Roman Army – The Development Of One Of The Most Powerful Military Forces In The Ancient World”. War History Online. Pristupljeno 4. 9. 2018. 
  12. ^ Bouchard, Constance Brittain (1998). Strong of Body, Brave and Noble: Chivalry and Society in Medieval France. Ithaca: Cornell University Press. str. 13. ISBN 0801430976. 
  13. ^ Carruthers, Bob (2013). Medieval Warfare. Pen and Sword. str. 10. ISBN 9781781592243. 
  14. ^ Vale, M.G.A. (1992). Charles VII. Berkeley: University of California Press.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Armija na Vikimedijinoj ostavi.


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Армија&oldid=27554072”