Arhangeljsk
| Arhangeljsk Архангельск | |
|---|---|
 Pogled na Arhangeljsk | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rusija |
| Federalni okrug | Severozapadni |
| Oblast | Arhangeljska oblast |
| Osnovan | 1583. |
| Status grada | 1584. |
| Stara imena | do 1613. Novoholmogri od 1613. Arhangeljski grad kasnije Arhangeljsk |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2010. | 348.716 |
| — gustina | 1.184,42 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 64° 32′ 52″ S; 40° 32′ 17″ I / 64.5477° S; 40.5381° I |
| Vremenska zona | UTC+4 |
| Aps. visina | 3 m |
| Površina | 294,42 km2 |
.svg)  Arhangeljsk Arhangeljsk na karti Rusije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Viktor Pavlenko |
| Poštanski broj | 163000-163072[1] |
| Pozivni broj | +7 8182 |
| Registarska oznaka | 29 |
| OKATO kod | 11401 |
| Veb-sajt | |
| www.arhcity.ru | |
Arhangeljsk ili Arhangelsk[2] (rus. Архангельск) grad je u Rusiji[3]i administrativno središte Arhangeljske oblasti. Nalazi se na reci Severnoj Dvini, blizu njenog ušća u Belo more na dalekom severu evropskog dela Rusije. Arhangeljsk je bio glavna luka srednjovekovne Rusije. Grad se nalazi na kraju 1.133 km duge železničke pruge koja ide preko Jaroslavlja i Vologde. Prema popisu stanovništva iz 2010. u gradu je živelo 348.716 stanovnika.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Mesto gde se danas nalazi Arhangelsk je Vikinzima bilo poznato kao Bjarmaland. U 12. veku, Novgorođani su osnovali manastir aranđela Mihaila[3]na ušću Severne Dvine.
Godine 1478. područje je prešlo pod vlast Moskovske kneževine zajedno sa ostatkom Novgorodske republike. Glavno trgovinsko središte u to vreme je bilo selo Holmogorji, koji se nalazio nešto uzvodno.
Ivan Grozni je 1555. dao povlastice engleskim trgovcima koji su osnovali Društvo trgovačkih pustolova i koji su počeli slati brodove sezonski u estuarsko ušće Severne Dvine. Holandski trgovci su isto počeli da se pojavljivljuju sa svojim brodovima u Belom moru. Godine 1584. Ivan Grozni je naredio osnivanje naselja Novi Holmogorji (koji će kasnije biti preimenovan prema obližnjem manastiru posvećenog aranđelu).
U doba kad je Baltičko more bilo pod nadzorom Švedske, Arhangelsk je bio jedina veza Moskovske kneževine sa morem, uz veliku smetnju što je ta luka zimi bila okovana ledom. Domaće stanovništvo, zvano „pomorji“, bili su prvi ljudi koji su istraživali trgovačke rute prema severnom Sibiru, sve do prekouralskog grada Mangazeje i dalje.
Petar Veliki je 1683, kad je napunio tek deset godina, naredio izgradnju državnog brodogradilišta u Arhangelsku. Godinu kasnije, brodovi Svjatoje Proročestvo (Sveto Proročanstvo) i Apostol Pavel (Apostol Pavle), te jahta Svjatoj Pjotr (Sveti Petar) su jedrili Belim morem. Uprkos tim uspesima, car Petar Veliki je shvatio da će Arhangelsk uvek biti ograničen petomesečnim ledom, pa je nakon uspešnog pohoda protiv Švedske u baltičkom području, osnovao grad Petrograd 1704.
Arhangelsk je počeo zaostajati u 18. veku, pošto je baltička trgovina bivala sve važnija. Privreda mu je živnula krajem 19. veka, kada je železnička pruga prema Moskvi dovršena i drvni trupci postali glavna izvozna roba.
Za vreme Prvog i Drugog svetskog rata, Arhangelsk je bio glavna luka preko koje je stizala saveznička pomoć.
Arhangelsk se opirao boljševičkoj vlasti 1918—1920. godine, i bio je jako uporište belih, poduprtih vojnom intervencijom snaga Antante. Tada je u okviru saveznika u Arhangelsku bilo i oko 4.000 srpskih vojnika koji su potpomogli rusku Belu gardu.
U zadnje vreme, Arhangelsk je skrenuo pažnju na sebe kada se dogodila Arhangelska eksplozija 2004.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Klima[uredi | uredi izvor]
| Klima Arhangeljska | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 5,0 (41) |
5,2 (41,4) |
12,1 (53,8) |
25,3 (77,5) |
30,2 (86,4) |
33,0 (91,4) |
34,4 (93,9) |
33,4 (92,1) |
27,7 (81,9) |
18,3 (64,9) |
9,7 (49,5) |
5,8 (42,4) |
34,4 (93,9) |
| Srednji maksimum, °C (°F) | −9,2 (15,4) |
−7,7 (18,1) |
−1,2 (29,8) |
5,4 (41,7) |
12,5 (54,5) |
18,7 (65,7) |
21,8 (71,2) |
18,0 (64,4) |
12,1 (53,8) |
4,8 (40,6) |
−2,5 (27,5) |
−6,4 (20,5) |
5,5 (41,9) |
| Prosek, °C (°F) | −12,8 (9) |
−11,4 (11,5) |
−5,5 (22,1) |
0,4 (32,7) |
6,9 (44,4) |
13,0 (55,4) |
16,3 (61,3) |
13,1 (55,6) |
8,2 (46,8) |
2,3 (36,1) |
−5,1 (22,8) |
−9,7 (14,5) |
1,3 (34,3) |
| Srednji minimum, °C (°F) | −16,5 (2,3) |
−15,1 (4,8) |
−9,4 (15,1) |
−3,9 (25) |
2,2 (36) |
7,7 (45,9) |
11,3 (52,3) |
8,9 (48) |
5,1 (41,2) |
0,1 (32,2) |
−7,7 (18,1) |
−13,4 (7,9) |
−2,6 (27,3) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −45,2 (−49,4) |
−41,2 (−42,2) |
−37,1 (−34,8) |
−27,3 (−17,1) |
−13,7 (7,3) |
−3,9 (25) |
−0,5 (31,1) |
−4,1 (24,6) |
−7,5 (18,5) |
−21,1 (−6) |
−36,5 (−33,7) |
−43,2 (−45,8) |
−45,2 (−49,4) |
| Količina padavina, mm (in) | 38 (15) |
29 (11,4) |
30 (11,8) |
30 (11,8) |
49 (19,3) |
61 (24) |
73 (28,7) |
70 (27,6) |
61 (24) |
67 (26,4) |
53 (20,9) |
46 (18,1) |
607 (239) |
| Izvor: Pogoda i klimat | |||||||||||||
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema preliminarnim podacima sa popisa, u gradu je 2010. živelo 348.716 stanovnika, 7.335 (2,06%) manje nego 2002.
| 1939. | 1959. | 1970. | 1979. | 1989. | 2002. | 2010. |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 251.000 | 256.309 | 342.590 | 385.028 | 415.921 | 356.051[4] | 348.783 |
Znamenitosti[uredi | uredi izvor]
Mihail Lomonosov je poreklom iz primorskog sela nedaleko od Holmogorja. Njemu u čast, podignut je spomenik 1829. godine, po nacrtima Ivana Martosa.
Spomenik Petru Velikom je podignut 1914. godine, prema nacrtima koje je napravio Mihail Antokolski 1872. godine.
U Arhangelsku se nalaze pomorska škola, tehničko sveučilište i regionalni muzej.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Arhangelsk je ostao važna morska luka, s tim da je danas otvorena celu godinu, zbog veće efikasnosti ledolomaca. Arhangelsk je važno središte proizvodnje drvnih trupaca i ribarstva.
Arhangelsk - jedan od glavnih naučnih i industrijskih središta Severozapadne Rusije - administrativni je centar oblasti, bogate prirodnim resursima: razvijeni su šumarstvo, ribarstvo, postoje depoziti dijamanata, nafte, boksita. Ovde su koncentrisani preduzeća za preradu drveta, ribarstvo, mikrobiološka industrija, inžinjering, brodogradilišta.
U gradu ima 7.700 registrovanih preduzeća, od kojih su 2.200 velika i srednja. Vodeća uloga u industriji pripada šumskoj industriji. Preduzeća drvne industrije proizvode preko 40% ukupne količine proizvedenih proizvoda u gradu. Drvo, papir, karton, kao i riba i dalje su osnova trgovine Arhangelska sa drugim regionima Rusije i zapadnih zemalja.
Glavni snabdevač toplotnom i električnom energijom - Arhangelьskaя TЭC (Arhangelska termoelektrana).
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Film o Džejmsu Bondu, Zlatno oko započinje na brani kod hemijskog pogona blizu Arhangelska. Ove se lokacije pojavljuju i u video-igri izvedenoj prema tom filmu.
U knjizi britanskog pisca Roberta Harisa, Arhangelsk je središte zavere za povratak boljševizma u Rusiju preko Staljinovog sina, koji je bio odveden u divljinu i kojeg je, još kao dečaka, krio KGB. Godine 2005, BBC je snimio dvodelnu TV-seriju, u kojoj je glavnog lika, britanskog istoričara, glumio Danijel Krejg.
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Arhangelsk je pobratim ili ima uspostavljenu saradnju sa sladećim gradovima:[5]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Poštanska marka SSSR povodom 400 godina Arhangeljska -
Spomenik Petru Velikom -
Zgrada Oblasnog saveta
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ V Arhangelьske otkrыlosь novoe otdelenie počtovoй svяzi
- ^ Milenko Mastilović, dipl. inž. kartograf (urednik atlasa) i saradnici (1992). Geografski atlas za V, VI, VII i VIII razred osnovne škole. Beograd: Izdavačka ustanova zavod za kartografiju:„GEOKARTA”. str. 38.
- ^ a b Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 72. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (21. 5. 2004). „Čislennostь naseleniя Rossii, subъektov Rossiйskoй Federacii v sostave federalьnыh okrugov, raйonov, gorodskih poseleniй, selьskih naselёnnыh punktov – raйonnыh centrov i selьskih naselёnnыh punktov s naseleniem 3 tыsяči i bolee čelovek”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2002 goda (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ Informaciя o gorodah-pobratimah (na jeziku: ruski). arhcity.ru. 26. 10. 2007. Pristupljeno 27. 7. 2013.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
