Bitka na Deligradu (1813)
| Bitka na Deligradu (1813) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Prvog srpskog ustanka | |||||||
 Ostatci Deligradskog šanca | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Srpski ustanici |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Mladen Milovanović Jovan Kursula † Paulj Matejić † |
Mehmed Behram-paša | ||||||
| Jačina | |||||||
|
10-15.000 ljudi i 10 topova[1] | oko 50.000[1] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
oko 500 poginulih[1] | nepoznato[1] | ||||||
Bitka na Deligradu (1813) bila je jedna od poslednjih bitaka u Prvom srpskom ustanku. Nakon snažnog otpora ustanika, Turci su zaobišli deligradska utvrđenja i 6. oktobra 1813. zauzeli Beograd, ali se Deligrad održao još 6 nedelja, nakon čega su se branioci razišli kućama.[1]
Bitka[uredi | uredi izvor]
Deligrad je 1813. branio Mladen Milovanović sa 10-15.000 ljudi i oko 10 topova. Turci su pokušali 28. jula da sa manjim snagama podiđu utvrđenjima, ali su odbijeni. Sredinom avgusta komandu nad glavnom turskom vojskom (oko 50.000) protiv Srbije primio je Mehmed Behram-paša. On je nameravao da delom snaga opsedne Deligrad, a glavninom da ga obiđe preko Mozgova i prodre prema Beogradu.[1]
Da bi sprečili obilazak Deligrada, Srbi su započeli gradnju Novačićevog reduta na Mozgovačkom visu. Krajem avgusta Behram-paša je sa rumelijsko-albanskom vojskom napao Novačićev redut, zauzeo ga, a zatim uz teške gubitke i položaj na srpskom levom krilu. Potom je delom snaga opseo Deligrad, i početkom septembra sa glavninom produžio nastupanje prema Ćupriji. U tim borbama poginulo je oko 500 Srba, među njima vojvode Paulj Matejić i Novačić, a vojvod Jovan Kursula smrtno je ranjen.[1]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Druga turska vojska iz istočne Srbije prodrla je preko Poreča u dolinu Velike Morave, zbog čega je Mladen Milovanović prebacio glavne snage sa Deligrada u dolinu Morave radi odbrane njenih prelaza. U deligradskim utvrđenjima ostalo je oko 3.000 Rudničana i Gružana. Posle prelaska Karađorđa u Austriju 3. oktobra i pada Beograda 5. oktobra, odbarana Deligrada više nije imala svrhu, ali se njegova posada držala još 6 nedelja, a potom se probila i razišla kućama.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stojančević, Vladimir (2004). Prvi srpski ustanak 1804-1813. Beograd: Medija centar "Odbrana". str. 326. ISBN 978-86-3350-153-8.
- Stevanović, Dr Miladin (1994). Prvi srpski ustanak. Gornji Milanovac: Dečje novine. str. 343. ISBN 978-86-3670-689-3.
- Đorđević, Dr Miroslav R. (2004). Oslobodilački rat srpskih ustanika 1804-1806. Beograd: Medija centar "Odbrana". str. 447. ISBN 978-86-335-0154-5.
- Janković, Dragoslav (1984). Srpska država Prvog srpskog ustanak. Beograd: Nolit. str. 293.
- Novaković, Stojan (2021). Vaskrs države srpske: političko-istorijska studija o Prvom srpskom ustanku 1804-1813. Beograd - Zemun: Ukronija. str. 210. ISBN 978-86-6002-071-2.
- Pavićević, Branko; Stojančević, Vladimir; Ratković-Kostić, Slavica (1998). Od Careva Laza 1712. i Boja kod Ivankovca 1805. do odlaska Turaka iz Srbije 1867. [Znamenite bitke i bojevi srpske i crnogorske vojske: od Careva Laza 1712. do Dobropoljske bitke 1918.], Knj. 1. Novi Sad: Pravoslavna reč; Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 616. ISBN 86-335-0038-8.
- Ljušić, Radoš (2018). Vojvode i vojvodski barjaci: Vojno uređenje ustaničke Srbije (1804-1815). Beograd: Medija centar "Odbrana". str. 344.
- Hamović, Dragan; Jovanović, Nebojša; Ilijin, Dušan (2004). Ustanička čitanka (1804 - 1815). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. str. 418. ISBN 86-17-11342-1.
- Gažević, Nikola, ur. (1974). Vojna enciklopedija (tom 2). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 370.
- Gažević, Nikola, ur. (1974). Vojna enciklopedija (tom 2). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 369—370.
