Pređi na sadržaj

Kuči

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Karta Kuča
Dio serije
Srpska plemena
Dukes from Montenegro with SPC bishop
Plemena i regioni
Stara Crna Gora
Brda
Hercegovina
Boka kotorska
Crnogorsko primorje
Zetska Krajina
Bivša plemena
Koncepti
Istorija
Kultura

Kuči su jedno od brđanskih plemena, nastanjenih u kasnijoj Zetskoj nahiji Knjaževine Crne Gore.[1] Kao Brđane ih spominje i vladika Cetinja i Skenderije Visarion Borilović Bajica, 10. decembra 1678. godine u pismu mletačkom providuru Dalmacije i Arbanije, Jerolimu Korneru.[2] Naziv plemena trebalo bi tražiti u slovenskim jezicima. „Kuči“ na ruskom jeziku znači „gomile“, dok u srpskom postoji reč „skučeni“. To bi moglo da ukazuje na brojnost plemena u prošlosti, kao i na poreklo njegovog imena. Prema nekim tumačenjima, ime plemena potiče od albanske reči „kuq“ — „crven“.[3] Međutim, prema drugim izvorima, ovakvo tumačenje porekla imena je pogrešno, jer se albanska reč „kuq“ izgovara kao „kuć“ i dodatno, u vreme formiranja plemena Kuči dolaskom Srba zatečeni su samo ilirski i vlaški narodi gde bi i trebalo tražiti poreklo naziva[4]. Istraživanjem njihovih običaja i načina života se bavio početkom 20. veka Stevan Dučić.

Starosedeoci kučkih oblasti su se uglavnom bavili stočarstvom i živeli polunomadskim načinom života. Borbe za bogate planinske pašnjake, omogućile su brojnijem i jačem stanovništvu opstanak na ovim prostorima, te je doseljavanje novog stanovništva često imalo za posledicu istiskivanje i iseljavanje starosedeoca.

Od 10. veka, s periodičnim varijacijama, većinu stanovništva ovih oblasti sačinjavali su Srbi i Arbanasi, te su se sve do 16. i kraja 17. veka odvijali procesi koji su rešavali etničku sudbinu plemena Kuča i kasnije roda Drekalovića.

Među prvim istorijskim podacima u nastojanju plemena Kuča da sačuvaju svoju pravoslavnu veru govori nam ugovor iz septembra meseca 1455. godine, sačinjen između gornjozetskih poglavara (među kojima i kučkih) i Mletačke republike, gde se zahteva da nijedan biskup ili sveštenik latinski ne može biti nad njihovim crkvama, već samo sveštenstvo srpske vere.[5][6][4]

U kasnijem periodu, pod uticajem starih Kuča, jakom srpskom svešću i primerom susednih plemena (Bratonožići) glavni deo plemena je odbio da bude poarbanašen, pokatoličen ili islamizovan. Prelaskom (ili povratkom) vojvode Lala Drekalova u pravoslavnu veroispovest i čuvanjem iste kroz vreme turske vlasti, ovaj proces je dobio konačno i trajno istorijsko utemeljenje. Tako, skadarski biskup Antonio Vladanji, 1736. godine piše svojim nadređenim vatikanskim poglavarima: „Kuči su s izuzetkom koji sam pomenuo u (Triepsima ili Zatrijepču) svi šizmatici. Veoma su plahoviti, žive od plena i nikako neće da se potčine Turcima. Imaju 500 kuća i veliki su protivnici naše svete vere“.[7]

Stanje posle zauzimanja Skadra[uredi | uredi izvor]

Nakon što su Turci zauzeli Skadar i Zetsku ravnicu 1479. godine, nastaju novi politički, ekonomski i poreski uslovi koji uslovljavaju stanovništvo najpre katunskih nahija na čvršće ujedinjenje i jačanju međusobnih saveza kroz plemenske zajednice. Ove zajednice, kao manje samoodbrambene državice štitile su svoja dobra i članove. Unutar plemena razvijala se patrijarhalna kultura i osoben način života koji je u surovim uslovima neprekidnih borbi, gladi, bolesti i odmazdi uspeo vekovima da zadrži svoju samostalnost i slobodu.[8]

Budući da su Kuči po turskom osvajanju pripojeni Skadarskom Sandžakatu (podgorička administrativna jedinica Sandžakbega) to prve podatke o stanovništvu potiču iz popisa — deftera, koje su sprovele turske vlasti 1485, 1497. i 1570. godine. Tako znamo da je po prvom popisu iz 1485. godine kučku nahiju sačinjavalo osam sela sa 253 kuće. Već u drugom popisu iz 1497. godine, uočavaju se neki novostvoreni katuni (Lješevići, Petrovići i Pavlovići, Lopari, Banjevci i Koći) a broj kuća se povećao za 135. domaćinstava, ukupno 388 kuća. Od ovog broja kuća, 1570. godine, što zbog gubitka u borbama s Turcima, iseljavanja i pomora od kuge, ostalo je svega oko 200 kuća.

Stranica deftera

Za vreme vladavine Osmanskog carstva na ovim prostorima dolazi do pojave pojedinačne ili kolektivne islamizacije ili katoličenja stanovništva, tako se često dešavalo da su dve ili tri generacije iste familije bivali različitih vera. Kuči su sa okolnim arbanaškim plemenima: Klimetima, Hotima, Grudima, Kastratima i Škrelje, koje u svom izveštaju upućenom Rimu 1610. godine, navodi barski nadbiskup i primas srpski Marin Bici, uglavnom imali dobre odnose, i često pružali zajednički otpor turskim osvajačima. No, da to nije imalo kontinuitet govori Fra Karlo della Mirandola iz Grude, obraćajući se 16. aprila 1643. godine prefektu, ocu Kerubinu, saopštavajući da su pravoslavni Kuči u krvnoj zavadi sa rimokatoličkim Hotima, te je on morao da ih miri i u tome postigao uspeh.[9]

Srpski crkveno-narodni sabor u Kučima sa pećkim patrijarhom na čelu sabora[uredi | uredi izvor]

Godine 1614. bio je u Kučima zbor glavnih ljudi iz okolnih pokrajina sa pećkim patrijarhom na čelu, gde se dogovaralo o opštem ustanku protiv Turske. Odlučeno je da se unese što više oružja u Crnu Goru.[10] 1675. godine je Rufim II Boljević uticao na Kuče, da se iz rimokatolicizma vrate u pravoslavlje.[11] I kasniji mitropoliti skenderijsko primorski, održavaju veze sa Kučima, pa je tako mitropolit Danilo Petrović u pismu kučkom vojvodi Petru Ilikovu Drekaloviću, od 30. avgusta 1712. zapipisao: ...Pozdravite sve kučke vitezove, kao vazda slobodne i svoje gospodare, koji su umjeli čuvati svoju srbsku slobodu...[12]

Turska okupacija[uredi | uredi izvor]

Ubrzo po turskoj okupaciji nastaju i prvi od tridesetosam velikih i bezbroj manjih oružanih sukoba koje su Kuči vodili, bilo kao nezaobilazni saveznici Crne Gore i okolnih plemena ili u direktnoj odbrani svog opstanka. Zbog osornosti i hrabrosti koja je snažila i druge delove regiona koji je bio pod turskom vlašću, Turci su u tri strašne i velike pohare Kuča pokušali da ih fizički istrebe (prva 1455, druga 1774. i treća 1862. godine) što je imalo teške posledice po kučko stanovništvo ali su opstali. Iz istih razloga, fizičko istrebljenje Kuča i roda Drekalovića naredio je knjaz Danilo, a ova pohara se desila 28. juna 1855. godine. U isti dan, godinu dana kasnije (1856) vojvoda Mirko je poveo vojsku na drugu crnogorsku poharu Kuča koja je po obimu, žrtvama, pljački, paljevinama i zločinu nadmašila sve pohare koje su učinili Turci.[13][14][15][16]

Glavni članak: Pohara Kuča

Živeći na svojoj zemlji, pet vekova pod Osmanskim carstvom Kuči su se dovijali, borili, udruživali sa okolnim srpskim i arbanaškim plemenima i izvojevali visok stepen autonomije. Imali su „državu u državi” koju su platili mnogim nedaćama, velikim iseljavanjima i visokom cenom mnogih ljudskih života.[17] Odlukom Berlinskog kongresa 1878. godine, Kuči ulaze u sastav Crne Gore.

Prilikom povlačenja granice između Kraljevine SHS i Albanije 1922. Kuči su ostali bez dosta šume.[18]

Neka od bratstava ovog plemena su Mićkovići, Bakovići. Iz Petali (Donji Dukađin (Donji Pilot)) su doseljenici iz Kuča i zovu se Drekali Kučit.[19]

Poznati Kuči[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Popović, Đ. i Roganić, J. 1899. ZEMLjOPIS KNjAŽEVINE CRNE GORE za UČENIKE III RAZREDA OSNOVNE ŠKOLE (treće izdanje). Cetinje. „digitalna verzija”. Pristupljeno 10. 4. 2013. 
  2. ^ Ruvarac 1899, str. 71.
  3. ^ grupa autora. 1955. Arbanasko-južnoslavenski odnosi — Jezički odnosi Južnih Slavena i Arbanasa. u: Enciklopedija Jugoslavije. Leksikografski zavod FNRJ. pp. 164.
  4. ^ a b Erdeljanović, Jovan (1907). Kuči, Bratonožići i Piperi. Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije - Srpski etnografski zbornik. str. 72. 
  5. ^ Dimitrije Milaković, Istorija Crne Gore 1856.g
  6. ^ Petrović, str. 23.
  7. ^ Vasa Čubrilović, Postanak plemena Kuča
  8. ^ Ratislav Petrović, Pleme Kuči 1684-1796
  9. ^ Petrović Ratislav, Pleme Kuči, 1684-1796
  10. ^ Tomanović, Lazar (1899). G. Ruvarac i Montenegrina. Sremski Karlovci. str. 37. 
  11. ^ Rovinski 1998, str. 74, 78.
  12. ^ Svetigora, br. 297., Vavedenjski broj, Arhiv avgust. Cetinje: Svetigora. 2021. str. 45. 
  13. ^ Miljan Milošev Jokanović, Pleme Kuči, Etnička istorija
  14. ^ Ilija Petrović, Crnogorska pohara Kuča
  15. ^ Spomenik stradanju Kuča („Politika”, 8. avgust 2016)
  16. ^ „ZAVET MARKA MILjANOVA NA SPOMENIKU SRBIMA KOJE JE POBILA CRNOGORSKA VOJSKA U KUČIMA: «NE UDRI BRATA SRBINA, CRNOGORČE»”. Informaciona agencija „Novinski front”. Arhivirano iz originala 18. 09. 2016. g. Pristupljeno 18. 9. 2016. 
  17. ^ Marko B. Rašović, Pleme Kuči
  18. ^ "Politika", 25. jan. 1923, str. 1
  19. ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 407. - 415. Beograd: Službeni glasnik. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кучи&oldid=27811396”