Mikelanđelo Antonioni

Mikelanđelo Antonioni
Mikelanđelo Antonioni
Datum rođenja	(1912-09-29)29. septembar 1912.
Mesto rođenja	Ferara, Kraljevina Italija
Datum smrti	30. jul 2007.(2007-07-30) (94 god.)
Mesto smrti	Rim,  Italija
Aktivni period	1842.-2004.
Supruga	Leticia Balboni (1942.–1954) Enrika Antonioni (1986.–2007)
Nagrade	Nagrada za životno delo (1995) Nagrada FIPRESCI na Berlinskom filmskom festivalu za životno delo (1961) Zlatni medved 1961. Noć Bodil nagrada za najbolji evropski film 1976. Zanimanje: reporter 35. Godišnja nagrada Filmskog festivala u Kanu 1982. Identifikacija jedne žene Zlatna palma 1967. Povećanje Specijalna nagrada žirija na Filmskom festivalu u Kanu 1962. Pomračina Nagrada žirija na Filmskom festivalu u Kanu 1960. Avantura Nagrada Lukino Viskonti (1976) Evropska filmska nagrada za životno delo (1993) Nagrada Flaiano za životno delo (2000) Nagrada Francuskog sindikata filmskih kritičara za najbolji strani film 1968. Povećanje Nagrada Fransoa Trifo (1991) Nagrada Filmskog festivala u Istanbulu za životno delo (1996) Srebrena traka za najboljeg reditelja 1956. Prijateljice 1962. Noć 1976. Profesija: reporter Srebrena traka za najbonjeg reditelja stranog filma 1968. Povećanje Specijalna Srebrena traka za humane i stilističke vrednosti 1951. Hronika jedne ljubavi Srebrena traka za najbolji dokumentarac 1948. Nettezza urbana 1950. L'amorosa menzogna Nagrada udruženja filmskih kritičara Kanzas Sitija za najboljeg reditelja 1968. Povećanje Zlatni leopard Filmskog festivala u Lokarnu 1957. Krik Trofej Sutherland 1960. Avantura Grand Prix Filmskog festivala u Montrealu za poseban doprinos umetnosti (1995) Nagrada Nacionalnog društva kritičara za najboljeg reditelja 1967. Povećanje Specijalna nagrada Nacionalnog društva kritičara za životno delo (2001) Nagrada Nacionalnog društva filmskih kritičara za najboljeg reditelja 1967. Povećanje FIPRESCI nagrada Filmskog festivala u Valladolidu 2004. Lo sguardo di Michelangelo Nagrada Pietro Bianchi (1998) Zlatni lav 1964. Crvena pustinja Zlatni lav za životno delo (1983) FIPRESCI nagrada Veneciujanskog filmskog festivala 1964. Crvena pustinja 1995. S onu stranu oblaka Srebreni lav 1955. Prijateljice
Veb-sajt	www.michelangeloantonioni.it

Mikelanđelo Antonioni (ital. Michelangelo Antonioni; Ferara, 29. septembar 1912 – Rim, 30. jul 2007), italijanski modernistički filmski reditelj, jedan od najuticajnijih filmskih estetičara i filmskih stvaralaca 20. veka.

Biografija

Rani period

Mikaelanđelo Antonioni rođen je u Ferari, Emilia-Romanja. Nakon diplome iz ekonomije na Univerzitetu u Bolognji, 1935. počeo je pisati kao filmski novinar za lokalne novine u Ferari, Il Corriere Padano.

Godine 1940, se preselio u Rim, gde je radio za Cinema, službeni fašistički filmski časopis kojeg je uređivao Vitorio Musolini. Međutim, Antonioni je otpušten nekoliko meseci nakon toga. Kasnije te godine se upisao u Centro Sperimentale di Cinematografia i studirao je filmsku tehniku.

Prvi filmovi

Godine 1942, je zajedno s Robertom Roselinijem napisao scenarij za film Un pilota ritorna, potom je radio kao pomoćnik reditelja na filmu Enrika Fulcinjonija, I due Foscari. 1943. je otputovao u Francusku i asistirao Marselu Karnéu na filmu Les visiteurs du soir. Antonioni je u četredesetima počeo da snima kratke filmove počevši s Gente del Po, pričom o siromašnom ribaru iz doline reke Po na kojem je radio od 1943. do 1947. Ovi filmovi su po stilu bili neorealistički, poludokumentarne studije života običnih ljudi.

Međutim, Antonionijev prvi dugometražni film Hronika jedne ljubavi (1950) udaljio se od neorealizma opisujući srednje klase. Nastavio je u takvom stilu u seriji drugih filmova: Poraženi (1952), s tri priče, od kojih je svaka smeštena u različitu zemlju ( Francusku, Italiju i Englesku), o mladalačkoj delikvenciji; Dama bez kamelija (1953) o mladoj filmskoj zvezdi i njezinom padu; i Prijateljice (1955) o ženama iz srednjeg staleža u Torinu. Krik (1957) je bio povratak pričama o radničkoj klasi, a opisivao je radnika u tvornici i njegovu ćerku. Svaka od ove tri priče govorila je o društvenom otuđenju.

Međunarodni uspeh

U Prijateljicama, Antonioni je eksperimentisao s novim radikalnim stilom: umesto konvencionalne naracije, prezentirao je seriju naizgled nepovezanih događaja, a često je koristio i duge kadrove. Ovaj stil bio je potencijalno frustrirajući zbog sporog ritma i napretka priče. Međutim, Antonioni se stilu vratio u Avanturi (1960), filmu s kojim je ostvario prvi međunarodni uspeh. Odgovor na Filmskom festivalu u Kanu bila je kombinacija odobravanja i negodovanja, ali je film bio popularan u umetničkim bioskopima širom sveta. Sledili su Noć (1961) i Pomračina (1962). Ova tri filma se često nazivaju trilogijom jer su stilski slična i govore o otuđenju čoveka u modernom svetu. Njegov prvi film u boji, Crvena pustinja (1964), bavi se sličnim temama, a ponekad se spominje kao četvrti film iz "trilogije".

Filmovi na engleskom

Antonioni je tada potpisao ugovor s producentom Karlom Pontijem koji mu je davao umetničku slobodu na tri filma na engleskom jeziku koja je trebalo da objavi MGM. Prvi, Povećanje (1966), koji je radnjom bio smešten u Englesku, bio je veliki uspeh. Iako se bavio izazovnom temom, bio je uspešan i popularan među publikom, bez sumnje ponajviše zbog seksualnih scena koje su u to vreme smatrane eksplicitnim. U glavnim ulogama su nastupili David Hemings i Vanesa Redgrejv.

Drugi, Dolina smrti (1970), bio je prvi Antonionijev film smešten u Ameriku. Postigao je mnogo manji uspeh, iako su se na njegovom saundtreku našli popularni umetnici kao što su Pink Flojd (koji su napisali novu muziku posebno za film), Grejtful Ded i Roling Stonsi. Opisivao je pokret kontrakulture, ali je bio kritikovan zbog blede izvedbe glavnih glumaca, koji nikad pre nisu glumili.

Treći, Zanimanje: reporter (1975), s Džekom Nikolsonom, bio je hvaljen od kritike, ali je loše prošao u bioskopima. Dugo vremena je bio van distribucije, ali je ponovno objavljen u manjem broju bioskopa u oktobru 2005, a naknadno i na DVD-u.

Godine 1972,, između Doline smrti i Zanimanje: reporter, Antonionija je pozvala vlada Narodne Republike Kine kako bi nakon Kulturne revolucije posetio Kinu. Snimio je dokumentarac Chung Kuo/Kina, ali su ga kineske vlasti nazvale "antikineskim" i "antikomunističkim". Dokumentarac je prvi put prikazan 25. novembra 2004. u Pekingu na filmskom festivalu koji je organizovala Pekinška filmska akademija u čast radovima Mikelanđela Antonionija.

Poslednji filmovi

Antonioni je 1980. snimio Misteriju Obervalda, eksperiment s primenom televizijske tehnike, s Monikom Viti u glavnoj ulozi. Baziran je na priči Žana Koktoa Orao s dve glave.

Identifikacija jedne žene (1982), sniman je u Italiji, govori o čestim temama iz njegove italijanske trilogije.

Godine 1985, Antonioni je pretprpeo moždani udar, koji ga je ostavio delomično paralizovanog i bez funkcije govora. Ipak, nastavio je snimati filmove, uključujući film S onu stranu oblaka (1995), za koji je neke scene snimio Vim Venders. Venders je rekao kako je Antonioni tokom montaže odbio gotovo sav materijal koji je snimio, osim nekoliko prelaza. Za film Kyklo su podelili nagradu FIPRESCI na Venecijanskom filmskom festivalu.

Godine 1996, mu je dodijeljen Oskar za životno delo. Predao mu ga je Džek Nikolson. Mesecima kasnije, statuu su ukrali provalnici i morao je da bude zamienjen. Pre toga je bio nominovan za Oskar za najboljeg reditelja i najbolji scenarij za Povećanje.

Antonionijev poslednji film, snimljen u njegovim devedesetim, bio je segment antologijskog filma Eros (2004), nazvan "Pogibeljni niz stvari". Epizode kratkog filma uokvirene su sanjivim slikama i pesmom "Mikelanđelo Antonioni" koju je komponovao i otpevao Kaetano Veloso. Međutim, film nije dobro primljen; RoDžer Ebert je, na primer, tvrdio da film nije erotičan i da ne govori o erotici.

Antonioni je umro 30. jula 2007. u Rimu, u 94. godini, isti dan kad i drugi slavni reditelj, Ingmar Bergman. Antonioni je do sprovoda ležao u rimskoj gradskoj većnici, gde su se na velikom ekranu prikazivali crno-beli materijali s njim na setovima filmova i iza kulisa. Sahranjen je u rodnoj Ferari, 2. avgusta 2007.

Teme i stil

Istoričarka filma Virdžinija Rajt Vexman opisala je Antonionijev pogled na svet kao perspektivu " postreligioznog marksiste i egzistencijalističkog intelektualca". U govoru na Kanskom festivalu na temu Avanture, Antonioni je rekao kako u modernom dobu racionalizma i nauke, čovečanstvo još živi pod pokrovom "rigidne i stereotipizovane moralnosti koju svi od nas prepoznajemo kao takvu i pridržavamo je se zbog malodušnosti i čiste lenosti". Rekao je da njegovi filmovi istražuju paradoks kako "smo ispitivali one moralne stavove vrlo oprezno, potanko smo ih raščlanili i analizirali do tačke izmorenosti. Bili smo sposobni za sve to, ali nismo uspeli naći nove." Devet godina posle je isrekao sličan stav u intervjuu, rekavši kako je prezirao reč 'moralnost'. "Kad se čovek pomiri s prirodom, kad svemir postane njegova pozadina, ove reči i koncepti će da izgube svoje značenje, i više ih nećemo morati da koristimo."

Zbog toga su neke od čestih tema u Antonionijevim filmovima likovi koji boluju od nezadovoljstva i čiji su životi prazni i bez svrhe. Istoričar filma Dejvid Bordvel piše da su u njegovim filmovima, "Odmori, zabave i umetnički porivi uzaludni pokušaji kojima pokušava da se sakrije manjak odlučnosti i emocija junaka. Seksualnost je redukovana na obično zavođenje a glavni zadatak je zgrtanje materijalnog po svaku cenu."

Antonionijevi filmovi štede na radnji i dijalozima, a većina vremena se posvećuje zadržavanju na određenom okruženju, kao što je 10-minutni neprekinuti kadar u filmu Zanimanje: reporter, ili scena u Pomračini u kojoj Monika Viti sa zanimanjem zuri u električne stubove uz ambijentalne zvukove zveckanja žica. Virdžinia Rajt Vexman ovako opisuje njegov stil:

"Kamera je postavljena na srednju udaljenost češće nego je približena, često se pomera sporo; kadrovi mogu da traju dugo, bez rezova. Iako je svaka slika sve kompleksnija, sadržavajući više informacija nego što bi ga sadržavale u stilu u kojem je uokvireno manje područje ... U Antonionijevom radu moramo pohvaliti dužinu njegovih kadrova; on nas prisiljava na potpunu pažnju produžavajući kadar mnogo duže onda kada bi ga drugi već odsekli."

Antonioni je poznat i po upotrebi boje kao značajnog ekspresivnog elementa, posebno u Crvenoj pustinji, njegovom prvom filmu u boji.

Uticaj

Dejvid Bordvel kaže da su Antonionijevi filmovi izuzetno uticali na kasnije umetničke filmove: "više nego bilo koji drugi reditelj, on je ohrabrio reditelje da istraže eliptičnu i naraciju s otvorenim krajem."

Antonionijevom asketskom stilu i beznačajnim likovima se nisu divili svi kritičari. Ingmar Bergman je jednom rekao kako se divio nekim Antonionijevim filmovima zbog njihove izdvojene i sanjive kvalitete. Međutim, dok je Povećanje i Noć smatrao remek-delima, druge njegove filmove je nazvao dosadnim i naglasio da nikad nije shvatio zašto se Antonioni toliko ceni. Zanimljivo, i Antonion i Bergman umrli su na isti dan 2007. godine.

U knjizi intervjua Pitera Bogdanoviča Ovo je Orson Vels, Wels kaže: "Ne volim se zadržavati na stvarima. To je jedan od razloga zašto mi je Antonioni toliko dosadan - to uverenje da će, zato što je kadar dobar, on postati bolji ako se nastavi gledati u nj. On ti da kadar nekoga kako hoda putem. I pomisliš, 'Dobro, pa neće nositi tu ženu celim putem'. I tada ona odlazi, a ti nastaviš gledati put i nakon što je ona otišla."

Antonionijevo ime pojavljuje se u pesmi "La Vie Boheme" iz popularnog mjuzikla Rent, u društvu drugih kulturnih ikona kao što su Bertoluči i Kurosava.

Filmografija Mikelanđela Antonionija

Dugometražni filmovi

• Hronika jedne ljubavi 1950.
• Poraženi 1952.
• Dama bez kamelija 1953.
• Prijateljice 1955.
• Krik 1957.
• Avantura 1960.
• Noć 1961.
• Pomračina 1962.
• Crvena pustinja 1964.
• Povećanje 1966.
• Dolina smrti 1970.
• Chung Kuo (dokumentarac) 1972.
• Zanimanje: reporter 1975.
• Misterija Obervalda 1981.
• Identifikacija jedne žene 1982.
• S onu stranu oblaka 1995.

Kratki filmovi

• Gente del Po (Narod sa Poa, 10 min., snimljen 1943, objavljen 1947)
• N. U. (Nettezza urbana) (Dustmen, 11 min., 1948)
• Oltre l'oblio (1948)
• Roma-Montevideo (1948)
• L'amorosa menzogna (Loving Lie, 10 min., 1949)
• Sette cani e un vestito (Seven Reeds, One Suit, 10 min., 1949)
• Bomarzo (1949)
• Ragazze in bianco (Girls in white, 1949)
• Superstizione (Superstition, 9 min., 1949)
• La villa dei mostri (The House of Monsters, 10 min., 1950)
• La funivia del Faloria (The Funicular of Mount Faloria, 10 min., 1950)
• Inserto girato a Lisca Bianca (TV, 8 min., 1983)
• Kumbha Mela (18 min., 1989)
• Noto, Mandorli, Vulcano, Stromboli, Carnevale (Volcanoes and Carnival, 8 min., 1993)
• Sicilia (9 min., 1997)

Lo sguardo di Michelangelo (The Gaze of Michelangelo, 15 min., 2004)

Epizode u omnibusima

• Tentato suicido ("When Love Fails", epizoda u L'amore in città, 1953)
• Il provino (segment u The Three Faces of a Woman - I tre volti, 1965)
• Roma (segment u 12 registi per 12 città, promotivni film Svjetsko fudbalsko prvenstvo, 1989)
• Il filo pericoloso delle cose ("Pogibeljni niz stvari", segment u Erosu, 2004)

Spoljašnje veze

• Mikelanđelo Antonioni na sajtu IMDb (jezik: engleski)