Opsada Beograda (1690)
| Opsada Beograda 1690. | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Veliki bečki rat | |||||||
 Opsada Beograda iz 1688. godine | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Sveto rimsko carstvo |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Ferdinand Gober fon Aspremon Linden, Karlo Evgenije Krui | Fazil Mustafa-paša Ćuprilić | ||||||
| Jačina | |||||||
| nepoznato | vidi dole | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| teški | nepoznato | ||||||
Opsadu Beograda izvršili su od 1. do 10. oktobra 1690. godine Turci pod komandom velikog vezira Fazil Mustafa-paše iz porodice Ćuprilić. Deo je Velikog bečkog rata, a završena je turskim osvajanjem grada.
Uvod[uredi | uredi izvor]
Austrijanci septembra 1688. godine, pod komandom Maksimilijana II Emanuela, zauzimaju Beograd. Nakon pada Beograda, Austrijanci prodiru dalje ka jugu, sve do Kosova, podstičući vladare Srba i Bugara na ustanke protiv Turaka. Usled napada francuskog kralja Luja XIV na habzburške zemlje na Rajni, Austrijanci su prisiljeni da obustave ofanzivu i započnu povlačenje. Istovremeno dolazi do prve velike seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem Crnojevićem. Na mesto velikog vezira 1689. godine dolazi sposobni vojskovođa Fazil Mustafa-paša Ćuprilić, u potonjem ratu gubitnik i gine kod Slankamena. Turci pod novim vezirom započinju protivofanzivu, potiskujući Austrijance ka severu, a istovremeno suzbijajući Karpoševe ustanike.
Snage[uredi | uredi izvor]
Oko 120.000 turskih vojnika, pod komandom velikog vezira Fazila, zauzimaju Smederevo 29. septembra 1690. godine. Deo snaga odatle je upućen ka Temišvaru (Krimska konjica), dok je glavnina krenula ka Beogradu. Fazil je stigao pred zidine grada 3. oktobra 1690. godine. Veliki vezir je rasporedio snage u tri grupe. Desnu grupu činili su janičari, egipatske trupe i konjanici, sa 24 topa, pod komandom Ahmed-paše i Sulejman-paše. Ovaj grupa opsela je Beograd sa dunavskih padina. Srednju grupu činili su janičari i brojala je 25 topova. Ona je sa juga krenula prema centru Beograda. Treću grupu, pod komandom Kodža-Halil paše i Mustafa-paše (koji je komandovao vojskom iz Alepa i Rumelije), kao i Albanci pod komandom Kučuk Džafer-paše (deo janičara i konjanici sa 20 topova) napadali su sa savskih padina. U rezervi je ostavljena konjica (najverovatnije na Velikom Vračaru), koja je navodno brojala 40.000 ljudi.[1]
Opsada[uredi | uredi izvor]
Opsada Beograda otpočela je 4. oktobra 1690. godine, kada su Turci napali grad. Odbranom Beograda rukovodio je austrijski general Ferdinand Gober fon Aspremon Linden. Do 10. oktobra Turci su uspeli da zapale artiljerijom četiri magacina municije u Donjem gradu, da poruše bedeme, unište baterijske položaje i oštete severne zidove Donjeg grada. Po nekim izorima, magacine u Donjem gradu zapalio je izdajnički inženjer Kornero, koji je kasnije prešao na stranu Turaka. U ovim borbama stradalo je oko 4.000 branilaca. Desetog oktobra Turci preduzimaju juriš i savladavaju posadu bedema, izbijajući pod tvrđavu, koju su Austrijanci napustili kako bi se prebacili na levu obalu Save i Dunava. Beglerbegovi Anadolije i Rumelije poginuli su prilikom opsade Beograda. Turci su zaplenili veliku količinu ratnog materijala. [2]
Nakon bitke[uredi | uredi izvor]
Beograd je 1690. godine ponovo postao turska granična tvrđava prema Austriji, što će ostati u naredne dve i po decenije. Turska posada brojala je 14.000 ljudi i 100 topova. Pod rukovodstvom Kornera, koji prelazi na stranu Turaka, izgrađena su dva bastionska roga (hornverka) ispred bedema na južnom frontu tvrđave, sa redvi-linijom, a između njih dva udvojena bastiona. Austrijanci su tokom rata ponovo pokušali da zaposednu Beograd 1693. godine. Napadom je rukovodio general Karlo Evgenije Krui koji je 19. jula stigao na levu obalu Save prema Velikog adi ciganliji sa 30.000 ljudi. Do 22. jula austrijska vojska prelazi reku i iskopava rovove od Save do Karaburme, van dometa turskih topova. Turci su izvršili upad iz varoši 3. avgusta i naneli Austrijancima velike gubitke. Pošto je nabavio opsadne topove, Krui je 16. avgusta otpočeo sa bombardovanjem Beograda. Sedmog septembra izvršio je opšti juriš, koji su Turci odbili. Zatim su Turci izvršili ispad i naneli Austrijancima osetne gubitke, primoravši ih na povlačenje preko Save u Srem. Karlovačkim mirom (1699) Beograd je pripao Turcima. Austrijanci će ga osvojiti 1717. godine prilikom novog Austrijsko-turskog rata. [2]
Reference[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Vojna enciklopedija, tom 1, Redakcija Vojne enciklopedija, Beograd 1970.