Pređi na sadržaj

Spisak premijera Indije

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Premijer Indije je predsednik Vlade Indije. U parlamentarnom sistemu Indije, Ustav označava predsednika kao šefa države de jure, ali njegova de facto izvršna ovlašćenja su u rukama premijera i Saveta ministara. Postavlja ga predsednik kome premijer polaže zakletvu. Premijer je obično vođa partije ili saveza koji ima većinu u Lok sabhi, donjem domu Parlamenta Indije.[1] Od 1947, Indija je imala 14 premijera, 15 uključujući Gulzarilala Nandu koji je dvaput bio vršilac dužnosti premijera.[2] Prvi premijer je bio Džavaharlal Nehru iz Indijskog nacionalnog kongresa, koji je stupio na dužnost 15. avgusta 1947, kada je Indija stekla nezavisnot od Britanije.[3] Nehru je bio na dužnosti do svoje smrti u maju 1964, i do danas je premijer sa najdužim mandatom u istoriji Indije. Nasledio ga je kolega iz Kongresa, Lal Bahadur Šastri, čiji mandat je trajao 19 meseci i okončao se njegovom smrću.[4] Nehruova ćerka, Indira Gandi, je nasledila Šastrija 1966, i postala prva i do sada jedina žena premijer Indije.[5] Jedanaest godina kasnije, izgubila je vlast na izborima u korist partije Džanata, čiji vođa Morardži Desai je postao prvi premijer koji nije bio iz redova Kongresa.[6] Nakon što je on dao ostavku 1979, njegov prethodni zamenik Čaran Sing je kratko bio na dužnosti dok Indira Gandi nije ponovo osvojila vlast na izborima šest meseci kasnije.[7] Njen drugi mandat na mestu premijera je okončan pet godina kasnije, 31. oktobra 1984, kada su na nju izvršili atentat njeni telohranitelji.[5] Njen sin, Radživ Gandi, je zatim preuzeo vlast kao najmlađi premijer Indije, i treći premijer iz iste porodice. Članovi porodice Nehru-Gandi su bili na položaju premijera ukupno 37 godina i 303 dana.[8]

Radživov petogodišnji mandat je okončan kada je 1989. njegov bivši kolega iz kabineta, Višvanat Pratap Sing iz partije Džanata Dal, formirao koalicionu vladu Nacionalnog fronta koja je trajala godinu dana. Nakon toga je usledila sedmomesečna vladavina premijera Čandre Šekara, nakon čega se Kongres vratio na vlast, formiravši vladu čiji je predsednik bio Narasima Rao u junu 1991.[9] Nakon Raovog petogodišnjeg mandata su usledile četiri kratkotrajne vlade—premijera Atala Biharija Vadžpajia iz partije Bharatija Džanata (BDžP) koja je trajala 16 dana tokom 1996, dve vlade Ujedinjenog fronta, koje su trajale po godinu dana svaka, premijera H. D. Deve Govde i premijera Indera Kumara Gudžrala, i ponovo vlada premijera Vadžpajia koja je trajala 19 meseci tokom 1998–99.[9] Tokom svog trećeg mandata koji je počeo 1999, Vadžpaji je uspeo da svoju vladu Nacionalnog demokratskog saveza (NDA) održi tokokm punog petogodišnjeg mandata, što je bilo prvi put da neki savez osim Kongresa uspe da ispuni ceo mandat.[10] Vadžpajia je nasledio Manmohan Sing, čija je vlada Ujedinjenog naprednog saveza, vladala Indijom tokom 10 godina od 2004. do 2014.[11] Trenutni premijer Indije je Narendra Modi koji predsedava NDA vladom u kojoj glavnu reč vodi BDžP od 26. maja 2014, što je prvi put da neka stranka u Indiji osim Kongresa ima jednopartijsku većinsku vladu.[12]

Legenda[uredi | uredi izvor]

Premijeri Indije[uredi | uredi izvor]

Br. Slika Ime
(rođen-umro) 		partija
(savez) 		Izborna jedinica Mandat[14] Postavljen od strane Lok sabha[a]
1 Džavaharlal Nehru Džavaharlal Nehru
(1889–1964) 		Indijski nacionalni kongres Pulpur, Utar Pradeš 15. avgust 1947. 15. april 1952. 16 godina, 286 dana Lord Mauntbaten Konstitutivna skupština[b]
15. april 1952. 17. april 1957. Radžendra Prasad 1.
17. april 1957. 2. april 1962. 2.
2. april 1962. 27. maj 1964.[†] 3.
- Gulzarilal Nanda Gulzarilal Nanda (vršilac dužnosti)
(1898–1998) 		Indijski nacionalni kongres Sabarkanta, Gudžarat 27. maj 1964. 9. jun 1964. 13 dana Sarvepali Radhakrišnan
2 Lal Bahadur Šastri Lal Bahadur Šastri
(1904–1966) 		Indijski nacionalni kongres Alahabad, Utar Pradeš 9. jun 1964. 11. januar 1966.[†] 1 godina, 216 dana
- Gulzarilal nanda Gulzarilal Nanda (vršilac dužnosti)
(1898–1998) 		Indijski nacionalni kongres Sabarkanta, Gudžarat 11. januar 1966. 24. januar 1966. 13 dana
3 Indira Gandi
(1917–1984) 		Indijski nacionalni kongres poslanik Radžja sabhe iz Utar Pradeša 24. januar 1966. 4. mart 1967. 11 godina, 59 dana
Rae Bareli, Utar Pradeš 4. mart 1967. 15. mart 1971. 4.
15. mart 1971. 24. mart 1977. V. V. Giri 5.
4 Morardži Desai Morardži Desai
(1896–1995) 		Partija Džanata Surat, Gudžarat 24. mart 1977. 28. jul 1979.[OST] 2 godine, 126 dana B. D. Džati 6.
5 Čaran Sing Čaran Sing
(1902–1987) 		Partija Džanata (sekularna)
sa INK 		Bagpat, Utar Pradeš 28. jul 1979. 14. januar 1980.[OST] 170 dana Nilam Sandživa Redi
(3) Indira Gandi
(1917–1984) 		Indijski nacionalni kongres (I) Medak, Andra Pradeš 14. januar 1980.[§] 31. oktobar 1984.[†] 4 godine, 291 dan 7.
6 Radživ Gandi Radživ Gandi
(1944–1991) 		Indijski nacionalni kongres (I) Ameti, Utar Pradeš 31. oktobar 1984. 31. decembar 1984. 5 godina, 32 dana Zail Sing
31. decembar 1984. 2. decembar 1989. 8.
7 V.P. Sing Višvanat Pratap Sing
(1931–2008) 		Džanata dal
(Nacionalni front) 		Fatehpur, Utar Pradeš 2. decembar 1989. 10. novembar 1990.[NP] 343 dana R. Venkataraman 9.
8 Čandra Šekar Čandra Šekar
(1927–2007) 		Partija Samadžvadi Džanata
sa INK 		Balija, Utar Pradeš 10. novembar 1990. 21. jun 1991.[v] 223 dana
9 Narasima Rao
(1921–2004) 		Indijski nacionalni kongres (I) Nandjal, Andra Pradeš 21. jun 1991. 16. maj 1996. 4 godine, 330 dana 10.
10 Atal Bihari Vadžpaji Atal Bihari Vadžpaji
(1924–2018) 		Partija Bharatija Džanata Laknou, Utar Pradeš 16. maj 1996. 1. jun 1996.[OST] 16 dana Šankar Dajal Šarma 11.
11 H.D. Deve Govda H. D. Deve Govda
(1933–) 		Džanata dal
(Ujedinjeni front) 		poslanik Radžja sabhe iz Karnatake 1. jun 1996. 21. april 1997.[OST] 324 dana
12 I.K. Gudžral Inder Kumar Gudžral
(1919–2012) 		Džanata dal
(Ujedinjeni front) 		poslanik Radžja sabhe iz Bihara 21. april 1997. 19. mart 1998. 332 dana
(10) Atal Bihari Vadžpaji Atal Bihari Vadžpaji
(1924-2018) 		Partija Bharatija Džanata
(NDS) 		Laknou, Utar Pradeš 19. mart 1998.[§] 10. oktobar 1999. 6 godina, 64 dana K. R. Narajanan 12.
10. oktobar 1999. 22. maj 2004. 13.
13 Manmohan Sing Manmohan Sing
(1932–) 		Indijski nacionalni kongres
(UDS) 		poslanik Radžja sabhe iz Asama 22. maj 2004. 22. maj 2009. 10 godina, 4 dana A. P. J. Abdul Kalam 14.
22. maj 2009. 26. maj 2014. Pratiba Patil 15.
14 Narendra Modi Narendra Modi
(1950–) 		Partija Bharatija Džanata
(NDS) 		Varanasi, Utar Pradeš 26. maj 2014. 30. maj 2019. 10 godina, 17 dana Pranab Mukerdži 16.
30. maj 2019. na dužnosti Ram Nat Kovind 17.
redosled
Narendra ModiManmohan SingAtal Bihari VadžpajiInder Kumar GudžralH. D. Deve GovdaAtal Bihari VadžpajiNarasima RaoČandra ŠekarVišnavat Pratap SingRadživ GandiIndira GandiČaran SingMorardži DesaiIndira GandiGulzarilal NandaLal Bahadur ŠastriGulzarilal NandaDžavaharlal Nehru

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Iako premijer može da bude član bilo kog doma Parlamenta, mora da ima poverenje Lok sabhe. Nakon raspuštanja Lok sabhe, odlazeći premijer ostaje na dužnosti dok njegov naslednik ne položi zakletvu.
  2. ^ Konstitutivna skupština Indije se sastojala od 389 poslanika izabranih 1946. od strane provincijskih skupština jedinstvenim prenosivim glasovima u sistemu proporcionalnog zastupništva. Skupštinu je zamenio Privremeni parlament Indije nakon usvajanja Ustava 26. januara 1950. do prvih opštih izbora.
  3. ^ Čandra Šekar je zvanično dao ostavku na mesto premijera 13. marta 1991, ali su on i njegovi ministri ostali na dužnosti dok ga Rao nije nasledio.

Fusnote[uredi | uredi izvor]

  • † ubijen ili umro na dužnosti
  • § vratio se na položaj nakon prethodnog mandata
  • OST dao ostavku
  • NP dao ostavku posle glasanja o nepoverenju

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Pylee, M.V. (2003). Constitutional Government in India. S. Chand Publishing. str. 252. ISBN 9788121922036. Arhivirano iz originala 3. 1. 2018. g. Pristupljeno 2. januar 2018. 
  2. ^ Mahurkar, Uday (15. 5. 1996). „At 98, two-time interim PM Gulzarilal Nanda is the epitome of Gandhian ideals”. India Today. Pristupljeno 4. februar 2019. 
  3. ^ Ramasheshan, Radhika (26. 1. 2012). „Why January 26: the history of the day”. Telegraf. Arhivirano iz originala 17. 11. 2018. g. Pristupljeno 4. februar 2019. 
  4. ^ Malhotra, Inder (15. 1. 1995). „Book review: Lal Bahadur Shastri Prime Minister of India 1964-66: A Life of Truth in Politics”. India Today. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  5. ^ a b Vijaykumar, Neeti (19. 1. 2017). „Today in 1966: Indira Gandhi becomes Prime Minister”. The Week. Arhivirano iz originala 16. 2. 2018. g. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  6. ^ „Before Modi, there was Morarjibhai”. Rediff.com. 7. 4. 2014. Arhivirano iz originala 30. 3. 2018. g. Pristupljeno 4. 2. 2019. 
  7. ^ „JD-U demands Bharat Ratna to former PM Charan Singh”. The Economic Times. 21. 12. 2015. Pristupljeno 4. februar 2018. 
  8. ^ Denyer, Simon (2. 12. 2011). „In India, next generation of Gandhi dynasty”. The Washington Post. Arhivirano iz originala 28. 12. 2016. g. Pristupljeno 27. 12. 2016. 
  9. ^ a b Iype, George (3. 5. 2004). „What the former PMs are doing”. Rediff.com. Arhivirano iz originala 25. 3. 2010. g. Pristupljeno 4. februar 2019. 
  10. ^ Ghosh, Deepshikha (16. 8. 2018). „Atal Bihari Vajpayee: The 3-Time PM Who Captivated India With His Oratory”. NDTV. Arhivirano iz originala 23. 12. 2018. g. Pristupljeno 4. februar 2019. 
  11. ^ „PM Modi, Rahul Gandhi Greet Manmohan Singh On His 86th Birthday”. Outlook. 26. 9. 2018. Arhivirano iz originala 28. 9. 2018. g. Pristupljeno 4. februar 2019. 
  12. ^ Panda, Ankit (16. 5. 2014). „BJP, Modi Win Landslide Victory in Indian Elections”. The Diplomat. Arhivirano iz originala 21. 12. 2016. g. Pristupljeno 27. decembar 2016. 
  13. ^ „Indian National Congress”. Encyclopædia Britannica. Arhivirano iz originala 14. 6. 2015. g. Pristupljeno 21. 5. 2014. 
  14. ^ „Former Prime Ministers”. PM India. Arhivirano iz originala 9. 10. 2014. g. Pristupljeno 2. 1. 2015. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Списак_премијера_Индије&oldid=27012180”