Šajkaška
| Šajkaška | |
|---|---|
 Mapa Šajkaške | |
| Najveći gradovi | Žabalj Titel |
| Država | Srbija |
| Region | Vojvodina |
| Administrativna jedinica | Južnobački okrug |
| Stanovništvo | 67.355 |
Šajkaška je geografski region u Srbiji. To je jugoistočni deo Bačke, lociran u središnjem delu Autonomne Pokrajine Vojvodine.
Teritorija Šajkaške je podeljena između četiri opštine: Titel, Žabalj, Novi Sad i Srbobran. Središte Šajkaške je grad Titel.
Naseljena mesta Šajkaške[uredi | uredi izvor]
Napomena: Titel i Žabalj su gradovi i upravni centri opština. Ostala mesta su sela.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Šajkaška je dobila ime po šajkašima. Šajkaši su bili specifičan rod austrijske vojske, koji se kretao u uskim, dugačkim brodovima, poznatim kao šajke. Ove vojne jedinice su operisale na Dunavu, Tisi, Savi i Morišu.
U Starom veku, područje današnje Šajkaške je bilo pod kontrolom Ilira, Kelta i Dačana. Kasnije se nalazilo uz granicu Rimskog carstva, a nastanjivali su ga Sarmati (Jazigi). U doba seobe naroda, ovaj prostor dolazi pod kontrolu Huna, Gepida, Avara, Bugara, Moravskih Slovena i Mađara. Sloveni su se naselili na ovo područje u vreme avarske prevlasti, tokom 6. i 7. veka. U vreme bugarske vlasti, u 9. veku, Šajkaška a i ostatak Bačke su bili pod upravom vojvode Salana, lokalnog vladara čije se sedište nalazilo u Titelu.
U vreme ugarske vlasti, ovo područje je bilo u sastavu Bačke županije, da bi u 16. veku postalo deo Srpskog carstva Jovana Nenada, a potom deo Osmanskog carstva. U vreme osmanske vlasti, prostor današnje Šajkaške se nalazio u sastavu Segedinskog sandžaka, a na njemu je organizovana Titelska nahija. Krajem 17. veka, ovaj prostor ulazi u sastav Habzburške monarhije, koja ga u administrativnom smislu deli na vojni (Vojna krajina) i civilni deo (Bodroška županija). Ukidanjem ovog dela vojne krajine 1750. godine, u celoj Šajkaškoj se uvodi civilna uprava, a deo regije ulazi u sastav Potiskog okruga, koji je bio deo Bačko-bodroške županije.
Šajkaški bataljon, kao deo Vojne granice, formiran je 1763. godine. U početku, stanovništvo regiona su u potpunosti sačinjavali Srbi, koji su bili hrabri i vešti ratnici. Šajkaši su učestvovali u mnogim bitkama protiv Turaka, a njihovo učešće je bilo od velike važnosti.
Tokom revolucija iz 1848/1849. godine, Šajkaška je bila u sastavu autonomne Srpske Vojvodine, ali je 1849. godine ponovo došla pod nadležnost vojne krajine.
1852. godine, Šajkaški bataljon je transformisan u Titelski pešadijski bataljon. Ova vojna jedinica je ukinuta 1873. godine, a region je priključen Bačko-Bodroškoj županiji.[1] Administrativno, regija je bila podeljena na dva sreza, titelski i žabaljski, a prema popisu iz 1910. godine u oba sreza su većinsko stanovništvo činili Srbi.
Godine 1918, Šajkaška ulazi u sastav Kraljevine Srbije, a zatim u sastav Kraljevstva Srba Hrvata i Slovenaca (potonje Jugoslavije). Do 1922. godine, ovo područje se nalazilo u sastavu pokrajine Banat, Bačka i Baranja, od 1922. do 1929. u sastavu Beogradske oblasti, a od 1929. do 1941. u sastavu Dunavske banovine. 1941. godine, Šajkašku, sa ostatkom Bačke, okupira Hortijeva Mađarska i uključuje je u sastav Bačko-bodroške županije.
Za vreme mađarske okupacije u Drugom svetskom ratu, januara 1942. izvršena je racija koja je obuhvatala celu Šajkašku, Novi Sad i Bečej. Okupacione snage su pod izgovorom sprečavanja podizanja ustanka u južnoj Bačkoj izvršile genocid, pobivši najmanje 12.763[osporeno ] Srba, Roma i Jevreja, kao i izvestan broj lokalnih Nemaca i Mađara koji su se suprotstavljali okupaciji. Žrtve su potom bacane pod led Dunava, Tise i Jegričke.[2]
Nakon Drugog svetskog rata, Šajkaška ulazi u sastav autonomne pokrajine Vojvodine i socijalističke Srbije, u okviru nove socijalističke Jugoslavije.
Demografija[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 2002. godine, na području Šajkaške je živelo 67.355 stanovnika, od kojih:
- Srbi = 57.418 (85,25%)
- Mađari = 3.170 (4,71%)
- Rusini = 1.474 (2,19%)
- Romi = 1.166 (1,73%)
- Jugosloveni = 987 (1,47%)
- Hrvati = 511 (0,76%)
- Slovaci = 228 (0,34%)
U svim naseljima Šajkaške većinsko stanovništvo čine Srbi. Od drugih etničkih grupa, Mađari čine brojnu manjinu u Budisavi, a Rusini u Đurđevu.
Kultura[uredi | uredi izvor]
U regiji postoji srpski pravoslavni manastir Kovilj, koji je, prema predanju, osnovao prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava u 13. veku.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Danas je Šajkaška uglavnom poljoprivredni kraj, sa razvijenom prehrambenom industrijom.
Galerija[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Stevan Slavnić, „Šajkaški bataljon od osnivanja 1763. do razvojačenja 1873. godine”, Prometej-ONB „Veljko Petrović”, Novi Sad-Žabalj, 2013.
- ^ Aleksandar Veljić, „Istina o Novosadskoj raciji”, EDEN D.O.O. 2010. ISBN 978-86-85197-20-8.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Popović, Dušan J. (1952). Srbi u Bačkoj do kraja osamnaestog veka: Istorija naselja i stanovništva. Beograd: Naučna knjiga.
- Popović, Dušan J. (1957). Srbi u Vojvodini. knj. 1: Od najstarijih vremena do Karlovačkog mira 1699. Novi Sad: Matica srpska.
- Popović, Dušan J. (1959). Srbi u Vojvodini. knj. 2: Od Karlovačkog mira 1699 do Temišvarskog sabora 1790. Novi Sad: Matica srpska.
- Popović, Dušan J. (1963). Srbi u Vojvodini. knj. 3: Oo Temišvarskog sabora 1790 do Blagoveštenskog sabora 1861. Novi Sad: Matica srpska.
