Pakrački sandžak
| Pakrački sandžak | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1557.—1691. | |||||||||
 Pakrački sandžak 1606. godine | |||||||||
| Glavni grad | Čazma, Pakrac, Cernik | ||||||||
| Regija | Srednja Evropa | ||||||||
| Zemlja |  Osmansko carstvo | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | begovat | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1557. | ||||||||
• Ukinuto | 1691. | ||||||||
| |||||||||
Pakrački sandžak (Sandžak Začasna, Sandžak Čazma, Sandžak Cernik) je bio sandžak (administrativna jedinica) Osmanskog carstva. Nalazio se na području današnje Slavonije. Formiran je 1557. godine, nakon osmanskog osvajanja cele Požeške županije i istočnog dela Križevačke županije. Prvi upravni centar sandžaka bila je Čazma, a potom Pakrac (od 1559. godine) i Cernik (od 1592. godine). Sandžak je u početku pripadao Rumelijskom ejaletu, a potom je 1580. godine uključen u sastav novostvorenog Bosanskog ejaleta. Za vreme Bečkog rata (1683-1699), celokupno područje Pakračkog sandžaka su tokom 1687. i 1688. godine zaposele habzburške snage, ali osmanska vlast je obnovljena 1690. godine, no samo nakratko, pošto je do konačnog oslobođenja došlo već tokom 1691. godine. Sklapanjem Karlovačkog mira (1699), teritorija ovog sandžaka je i zvanično pripala Habzburškoj monarhiji.[1][2]
Stanovništvo Pakračkog sandžaka činili su najvećim delom pravoslavni Srbi i rimokatolički Šokci, dok je muslimansko stanovništvo bilo prisutno prvenstveno u većim mestima. Pravoslavni Srbi na prostoru ovog sandžaka potpadali su pod nadležnost tadašnje Požeške eparhije, koja je pripadala Srpskoj patrijaršiji,[3] a šira oblast je vremenom dobila i poseban naziv Mala Vlaška, upravo po lokalnom srpskom stanovništvu koje je bilo u vlaškom statusu.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
| Ovaj članak je deo serije o istoriji Hrvatske i Slavonije | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Šabanović 1959.
- ^ Šuletić 2015, str. 7-30.
- ^ Mileusnić 2006.
- ^ Dabić 2010, str. 11-38.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dabić, Vojin S. (1992). „Wanderungen der Serben nach Kroatien und Slawonien vom Anfang des XVI bis Ende des XVII Jahrhunderts”. Istorijski časopis. 38 (1991): 43—76.
- Dabić, Vojin S. (1992). „Seoba Srba u Hrvatsku i Slavoniju od početka XVI do kraja XVII veka”. Catena mundi. 1. Beograd: Matica Srba i iseljenika Srbije. str. 265—281.
- Dabić, Vojin S. (1994). „Srbi u Zapadnoj Slavoniji”. Činjenice o Zapadnoj Slavoniji. Pakrac: Regionalno udruženje Srba Zapadne Slavonije. str. 12—17.
- Dabić, Vojin S. (2010). „Mala Vlaška u Slavoniji: Naselja i stanovništvo od kraja XVII do polovine XVIII veka” (PDF). Srpske studije. 1: 11—38. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 05. 2019. g. Pristupljeno 09. 04. 2020.
- Dabić, Vojin S. (2012). „Srpska naselja u Slavoniji (16-18. vek)”. Glas SANU. 420: 173—196.
- Dabić, Vojin S. (2020). Mala Vlaška (Parva Walachia): Prilog istoriji srpskog naroda u Slavoniji od XVI do XVIII veka. Novi Sad: Matica srpska.
- Mileusnić, Slobodan (2006). Požeška mitropolija. Beograd: Muzej Srpske pravoslavne crkve.
- Samardžić, Radovan (1993). „Srpski narod pod turskom vlašću”. Istorija srpskog naroda. 3 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 5—114.
- Samardžić, Radovan (1993). „Srbi u ratovima Turske do 1683”. Istorija srpskog naroda. 3 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 115—424.
- Hafizović, Fazileta (2021). Popisi Pakračkog sandžaka 1565. i 1584. Slavonski Brod: Hrvatski institut za povijest: Podružnica za povijest Slavonije.
- Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.
- Šuletić, Nebojša (2010). „Istoriografija o Srbima u Habzburškoj monarhiji od početka XVI do kraja XVIII veka (1991—2010)”. Dometi srpske i evropske istoriografije u poslednje dve decenije (1990—2009). Beograd: Udruženje nastavnika Dositej Obradović. str. 123—136.
- Šuletić, Nebojša (2015). „Stanovništvo sandžaka Pakrac prema popisu iz 1565. godine”. Zbornik o Srbima u Hrvatskoj. 9: 7—30.